Ιστορία Γυμνασίου και Λυκείου Τζερμιάδων
Το Γυμνάσιο και Λύκειο Τζερμιάδων βρίσκεται στην Καζάρμα, σε ένα λόφο πάνω από το χωριό. Άρχισε να χτίζεται από την τότε κοινότητα Τζερμιάδων με τη βοήθεια των κατοίκων του χωριού στις αρχές του 20ου αιώνα.
Δε στεγάζονταν όμως πάντα εκεί .Φιλοξενούνταν περίπου από το 1901σε διάφορα κτίρια μέσα στο χωριό μέχρι το σχολικό έτος 1920-1921 οπότε και λειτούργησε ως Ημιγυμνάσιο , παράρτημα του Γυμνασίου Νεάπολης ως το 1937. Πριν την περίοδο της κατοχής, ήτοι τη διετία 1938-1939, μεταφέρθηκε στο παλιό κτίριο του Δημοτικού σχολείου Τζερμιάδων, όπου σήμερα στεγάζεται η πνευματική εστία. Όμως, με την έναρξη του β΄ παγκοσμίου πολέμου το γυμνάσιο καταργήθηκε και επαναλειτούργησε το 1943 με την ονομασία «Αστικό Σχολείο Γεωργικής Κατεύθυνσης ». Μετά την απελευθέρωση, το σχολείο άρχισε να επαναλειτουργεί, πάλι ως παράρτημα του Γυμνασίου Νεάπολης Λασιθίου με διευθυντή τον Παναγιώτη Ανυφαντάκη.
Το σημερινό κτίριο χωρίζεται σε δύο τμήματα τα οποία είναι ενωμένα μεταξύ τους και κατασκευάστηκαν σε διαφορετικές περιόδους. Το παλιό κτίριο είναι η βόρεια πτέρυγα και περιελάμβανε έξι αίθουσες, το γραφείο του διευθυντή, το γραφείο των καθηγητών και το κυλικείο. Από αυτές σήμερα χρησιμοποιούνται τέσσερις: το εργαστήριο φυσικής, η βιβλιοθήκη, το εργαστήριο πληροφορικής και η αίθουσα εκδηλώσεων. Οι άλλες δυο, οι πρώτες, που είναι δυο όροφοι ο ένας πάνω στον άλλο- όχι μόνο δε χρησιμοποιούνται σήμερα, αλλά έχουν προβλήματα στατικότητας που θέτουν σε κίνδυνο όλο το κτιριακό συγκρότημα. Όλο το χτίσμα αυτό είναι λιθόκτιστο.
Η πτέρυγα αυτή άρχισε να χτίζεται από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 ως τις αρχές του 1950, ύστερα από βασιλικό διάταγμα, το οποίο εξέλεξε εννεαμελή Ερανική Επιτροπή για να κινητοποιήσει όλο τον πληθυσμό του Οροπεδίου, προκειμένου να λάβει μέρος στον έρανο. Έτσι, το νέο κτίριο θεμελιώθηκε στις 17 Απριλίου 1949 και η τελική μετακόμιση έγινε το σχολικό είδος 1955-1956, ενώ παράλληλα συνεχίζονταν οι προσπάθειες για την αποπεράτωσή του. Αρχικά λειτούργησε το 1954-1955 με δύο αίθουσες . Οι εργασίες συνεχίστηκαν περιοδικά ως το 1961 με τη βοήθεια των συγχωριανών και των μαθητών, προσφέροντας όλοι εθελοντική εργασία. Έξω από το χώρο στέγασης υπήρχαν πέτρες οι οποίες δυσκόλευαν τους μαθητές, ειδικά την ώρα του διαλείμματος. Για το λόγο αυτό ισοπεδώθηκαν και δημιουργήθηκε ο σημερινός περίβολος .
Για την επίτευξη της οικοδόμησης του κτιρίου συνέβαλε ο κύριος Αριστοτέλης Γραμματικάκης, εκδότης και ιδρυτής της εφημερίδας «Μεσόγειος» του Ηρακλείου, καταγόμενος από το Τζερμιάδων. Αργότερα στην οικοδόμηση συνέβαλε με ενέργειές του ο Παναγιώτης Ανυφαντάκης και ο συγγενής του Βασίλης Ανυφαντάκης, πλούσιος ομογενής στην Αμερική.
Το καινούριο κτίριο -η ανατολική πτέρυγα- κτίστηκε την περίοδο της Χούντας, ήτοι το 1967-1974. Ήδη από το 1961 λειτουργούσε πλέον ως αυτοτελές εξατάξιο Γυμνάσιο Τζερμιάδων και με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 το εξατάξιο Γυμνάσιο χωρίστηκε σε τριετές Γυμνάσιο και τριετές Λύκειο και έτσι λειτουργεί ως σήμερα. Το 1967 το Εξατάξιο Γυμνάσιο Τζερμιάδων πέτυχε πανελλήνια πρωτιά με 27 μαθητές επιτυχόντες στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι το 1958 ο κύριος Φαρσάρης Χρήστος από το Μέσα Λασίθι δημιούργησε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο Μέσης εκπαίδευσης, κλασικής κατεύθυνσης, με την επωνυμία Δικταίο Λύκειο, στον Άγιο Γεώργιο, το οποίο λειτουργούσε ως πλήρες εξατάξιο Γυμνάσιο με 92 εγγεγραμμένους μαθητές. Αρχικά στεγάστηκε σε διάφορους ιδιωτικούς χώρους, μέχρι το 1960, οπότε περιήλθε στην κοινότητα του χωριού και λίγο αργότερα έκλεισε.
Επίσης, το 1978 ιδρύθηκε στον Άγιο Γεώργιο δεύτερο δημόσιο τριτάξιο Γυμνάσιο, το οποίο λειτουργούσε ως το 2000, οπότε και συγχωνεύτηκε με το Γυμνάσιο Τζερμιάδων.
Τέλος, στον Άγιο Γεώργιο λειτουργούσε επίσης και Τεχνικό Λύκειο, με ειδίκευση στην Επιχειρηματική Γεωργία, από το 1999-2007.
Ακολουθεί γράφημα με τον αριθμό μαθητών ανά σχολική χρονιά (Στοιχεία από το βιβλίο “Η Εκπαίδευση στην επαρχία Λασιθίου” του Μ. Κασσωτάκη και Ι. Καραβελάκη).
Γράφημα: υλοποίηση Μαρία Ελευθερίου, Φυσικός
Δυστυχώς, στις 27 Σεπτεμβρίου 2021, στις 9:17 π.μ. τοπική ώρα, συνέβη σεισμός μεγέθους 6,0 βαθμών με επίκεντρο κοντά στο Αρκαλοχώρι, του δήμου Μινώα Πεδιάδος. Ο σεισμός προκάλεσε υλικές καταστροφές στο Αρκαλοχώρι, στα γύρω χωριά και επηρέασε και τη στατικότητα του σχολικού μας κτιρίου στην Καζάρμα. Ύστερα από μελέτες, λοιπόν, αποφασίστηκε να παραμείνει το Λύκειο στην ίδια θέση μεν αλλά στην παλιά βόρεια πτέρυγα δε, και το Γυμνάσιο να μετεγκατασταθεί στο παλιό Δημοτικό Σχολείο Τζερμιάδων που μέχρι πρότινος στέγαζε την Πνευματική Εστία Οροπεδίου Λασιθίου.
Το παλιό αυτό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Τζερμιάδων πρέπει να κατασκευάστηκε το 1873, όπως προκύπτει από την ακόλουθη επιγραφή που βρίσκεται χαραγμένη στο ανώφυλλο της εισόδου της νότιας αίθουσας: « ΕΠΙ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΚΩΣΤΑΚΗ ΠΑΣΑ ΑΔΟΣΙΔΟΥ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΙΔΡΥΤΑΙ , 1873» (Μ. Κασσωτάκη, Ι. Καραβελάκης, Η Εκπαίδευση στην Επαρχία Λασιθίου, Τζερμιάδων, 2009).
Το παλιό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Τζερμιάδων
Πηγή: Μπελιβάνης Ε., Η Επαρχία Λασιθίου και η Πρωτοβάθμια Εκπαίδευσή της, Ηράκλειο.
Επιμέλεια: Αντωνία Κυπριωτάκη, Φιλόλογος, Med.